Op zoek naar een moment van rust en stilte is de natuur een uitgelezen plaats om te verblijven. Luisteren naar de wind in de bomen, het ritselen van bladeren, bijengezoem en vogelzang van gevederde bezoekertjes. De geur opsnuiven van bloemen en planten en genieten van gouden spikkels zonlicht schitterend op het water.
De natuur spreekt een eigen taal in de feestelijke uitbarsting van kleuren en geuren in de lente, het overdadige groen van de zomer, de vruchten en gouden kleuren van de herfst en de grijze stilte van de winter. Groei en verval gaan hier altijd samen, afgevallen takken en oud blad rotten op de bodem terwijl de kruinen van bomen barsten van de knoppen. De natuur kent geen haast, alles groeit en bloeit op eigen tijd en uur, zich aanpassend aan jaargetijden, regen, zon, en alle andere omstandigheden.

In tuinen echter creëren wij als mensen een beeld waarin de natuur weerspiegeld is maar met door ons gemaakte keuzes. We planten boompjes, struiken en bloemen, zaaien zaden, leggen stenen en plaatsen een waterelement. Waar de natuur vrij zijn gang gaat heeft een tuin behoefte aan zorg en aandacht. We maken hierbij gebruik van, zoals Eric Maisel het beschrijft: ‘De drie creatieve elementen van het leven: liefde, kennis en handelen. Deze elementen komen voort uit het hart, geest en handen. Volgens de zen traditie is de volgende stap voor het creëren van een prachtige tuin vertrouwen, inzicht en moed’. Met deze ingrediënten gaan we aan de slag rondom het huis maar dit proces weerspiegelt zich ook in ons innerlijk waar we werken om onze geestelijke tuin tot groei en bloei te brengen.
De eerste fase in het creëren van een innerlijke tuin begint met een vraag. Wanneer er een vraag gesteld wordt kan het zoeken naar antwoorden en inzicht werkelijk beginnen. De kernvraag is: ‘Waarom is het leven zoals het is en hoe kan ik ermee omgaan?’ Deze zoektocht wordt het basisplan voor onze zielentuin. Wij zijn de hovenier die zaait en plant, behoedt, liefdevol verzorgt, schoonmaakt en het oude composteert tot bodemmateriaal voor nieuwe groei. De innerlijke- of zielentuin gaat groeien en bloeien wanneer we onszelf oefenen in zinvol en ethisch leven en onze gedachtewereld opschonen zodat geestelijke groei kan plaatsvinden.

Wonderen groeien waar je zelf zaden zaait.
Rumi

Hoe gaan we het aanpakken? Een kaal stukje grond wordt de bodem waarin we gaan spitten, zaaien en planten. Het spitten komt eerst want we moeten inzicht krijgen in wat er al is en dat moet aan de open lucht gebracht worden, omgekeerd en bekeken. We zijn immers het product van gebeurtenissen uit het verleden die zich voortzetten in het nu. Zonder dat inzicht kan er geen verandering plaats vinden.
Om onszelf innerlijk gereed te maken voor groei en bloei is het ook raadzaam de kale bodem te bemesten. Daarvoor is het noodzakelijk onze persoonlijke geschiedenis eens op de composthoop te gooien. Misschien gaat het schimmelen en broeien, zo kan dat gaan als we het verleden onder de loep nemen. Het verleden mag immers geen hangmat worden om in te blijven liggen maar moet doorwerkt worden, anders nodigt het uit tot zelfmedelijden. Zo’n tuin willen we niet. Zelfonderzoek vereist een fikse dosis moed maar geeft ook kracht. Dit proces vraagt om vertrouwen en hulp komt vaak uit een onverwachte hoek. Zoals in de stoffelijke composthoop piertjes en andere kleine diertjes te hulp schieten en oude rommel omzetten tot vruchtbare aarde voor een nieuw begin zullen wij ook steun ondervinden, bijvoorbeeld in een bijzondere ontmoeting of een wonderlijk gesprek.

 

De zoektocht naar inzicht komt voort uit de fluisteringen van de ziel.

In de tweede fase hebben we behoefte aan oriëntatie en verzamelen we informatie. We mogen dankbaar zijn voor de leraren op ons pad, of het nu mensen zijn, boeken die als richtingaanwijzer dienen of omstandigheden in ons leven die ons ertoe aanzetten het leven te onderzoeken en waardevolle veranderingen aan te brengen. Het werk in de tuin vraagt om regelmatig stil te staan en te kijken. Momenten van bezinning zodat we als waarnemer gaan voelen waar het stukje land geschikt voor is en om vraagt.
Wat zien we graag in onze tuin? We hebben een scala aan mogelijkheden. We gaan in eerste instantie uit van onze voor- en afkeuren, sommige mogelijkheden spreken direct aan en andere verwerpen we. Hoe komt dat? Laten we eens op zoek gaan naar het ontstaan van onze innerlijke voor- en afkeuren die bepalend zijn voor de beslissingen die we nemen.
Wat we op dít moment zijn in het leven is gevormd door opvoeding, familieomstandigheden, maatschappij, scholing en cultuur. Dat alles maakte ons tot een vat vol opinies. Dit vinden we goed en dat niet. We hebben meningen over mensen, over hoe het allemaal zou moeten en wie daar verantwoordelijk voor is. Het leven lijkt wel een zoektocht naar de bevestiging van onze persoonlijke, cultuurgebonden waarheid terwijl die enkel bestaat uit aangeleerde opvattingen en oordelen. Het is zaak helder en open waar te nemen wanneer we onze bestaande ideeën onder de loep nemen. Wanneer we vervolgens ons oordeel over anderen en gebeurtenissen los durven laten, kunnen we anders gaan kijken en handelen. Oordelen zetten zich immers vast in overtuigingen. Overtuigingen kunnen een leven lang meegaan terwijl de situatie inmiddels anders is en wij mee hadden kunnen helpen aan wezenlijke verandering door los te komen van oude, vastgeroeste ideeën.

Het verschil tussen een bloem en onkruid is slechts een mening.

Zelden kijken we naar de oorzaak. Hoe zijn we een vat vol meningen geworden?
We leven in een grote afleidingsmanoeuvre, die trekt ons naar de buitenkant en leidt ons door een wereld vol verlangens, gelijkend op een warenhuis vol spullen, veelal onnodig en te veel. De auto en de plasmatelevisie brengen geen wijsheid zoals sexy ondergoed geen liefde brengt en de vakantie naar Verweggistan na een week alweer uit de herinnering is weggedreven. De nieuwe bank brengt geen rust in je geest en het culinaire hoogstandje met drie sterren leidt niet tot verruiming van bewustzijn. Deze wereld werkt op ons in als een soort van collectieve betovering en het is aan ons die te doorzien en onze innerlijke tuin niet te vullen met klatergoud en bakstenen maar met inzicht, wijsheid en mededogen.

De bloem verwelkt, zelfs wanneer we haar liefhebben.
Onkruid groeit ook wanneer we er een hekel aan hebben.

In de derde fase gaan we zaaien en planten. In onze zielentuin planten we bomen voor kracht, goed geworteld en toch meebewegend met de stormen van het leven. We planten bloemen die, als ze tot bloei komen, een geur van inzicht verspreiden. We leggen een watertje aan omdat het ons uitnodigt diep te kijken. We leggen stenen voor het schijnbaar onveranderlijke en we laten hier en daar on-kruid opkomen als versierende verrassing. Ons lapje grond nodigt namelijk ook zelf uit wat er kan en mag groeien, dus verschijnen er als verrassing paardenbloemen, hondsdraf, weegbree en madeliefjes, de onverwachte gasten die onze gezondheid kunnen ondersteunen.

Als hovenier verzorgen we onze innerlijke tuin met liefde en aandacht. We proberen nieuwe verworvenheden, alsof het planten zijn, in hun groei te bevorderen. Maar een tuin is geen statisch iets. Sommige planten zullen gedijen, andere sterven af en een enkeling gaat woekeren. Dat is het moment van ingrijpen zoals er mensen en omstandigheden in je leven verschijnen en verdwijnen omdat je een nieuwe fase van het leven binnen gaat. Je maakt keuzes zodat jouw geestelijke tuin optimaal kan gedijen.
We kunnen ook fiks teleurgesteld worden in onze verwachtingen. Dat doet pijn in het leven. In het woord verwachtingen zit het woord wachten. Waar wachten we op? Wachten we nog altijd op erkenning, liefde, dat troostende woord of het excuus? Waarom?
Waarom ben je niet begonnen met jezelf dat te geven en de woorden die je graag had willen horen naar jezelf uit te spreken, in plaats van te wachten op iets wat waarschijnlijk niet gaat gebeuren. Je leven wordt niet beter van rondwentelende gedachten die als aapjes door je hoofd rondspringen. Onderzoek deze gedachten en gevoelens, druk ze niet weg maar laat je leven er niet door beheersen. Het is een kunst en de moeite van het be-oefenen waard, daar kun je ieder moment mee beginnen. Je koppelt je los van wat anderen vinden en van wat zich steeds herhaalt. Je laat de gedachten als vogels vliegen zonder dat ze nesten maken in je hoofd, je maakt je vrij, je mag jezelf zijn, je leert je eigen kracht kennen en je voelt je lichter.

Als hovenier mag je vertrouwen op de kracht van de natuur. De grootste kracht van de natuur is het zich aanpassen aan de omstandigheden. Regen kust planten, storm breekt af, sneeuw dekt zaden toe en zonlicht laat alle kleuren helder stralen. De elementen kunnen we niet sturen. Zo is het ook in ons leven. Dingen gebeuren, ernstige gebeurtenissen en voortdurende verandering tekenen het leven. Als hovenier kunnen we daartegen vechten, er tegenin gaan maar we kunnen ook met moed en vertrouwen mee bewegen met de gebeurtenissen door ons emotioneel niet uit balans te laten slaan maar ernaar te kijken, even toeschouwer te zijn en aan de slag te gaan met de mogelijkheden die zich aandienen. Zoals Loa Tse zegt: ‘Als je er depressief van wordt, leef je in het verleden, word je angstig dan verwijlt je geest in de toekomst’. Dat is beide niet waar we zijn, we zijn nu, dit moment van rust of handelen bepaalt wat is en zal zijn. Verzet tegen dat wat is vormt de basis van alle lijden in de mens. Het leven is een reis, de tijd een altijd stromende rivier, de eindigheid van het leven nodigt ons uit ieder moment te herkennen als kans voor handelen of contemplatie. Wat we doen in het moment bepaalt wat de volgende ontwikkeling zal zijn. We kunnen onszelf ieder moment ongelukkig of sterk maken en beide kosten dezelfde hoeveelheid energie, kies dus liever voor het krachtige pad.

Omdat je geheel zelf verantwoordelijk bent voor aanleg en onderhoud van je innerlijke tuin kun je het hovenierschap nooit aan een ander over laten. Wij zijn zelf het zaad dat we zaaien door de gedachten die we de wereld in sturen en die onvermijdelijk bij ons terugkeren. We zijn ook zelf het gereedschap dat we schoon en scherp moeten houden in de vorm van ons handelen dat zorgt voor de stoffelijke vorm. We kunnen zelf snoeien aan de takken die het licht blokkeren door te onderzoeken wat ethisch niet juist is, dat te vermijden, los te laten en ons gedrag aan te passen. We verzorgen onze innerlijke tuin met goede voeding zowel het dagelijkse voedsel voor het lichaam als ook de voeding die we kiezen voor de geest.

We mogen leren van anderen maar moeten onze eigen weg gaan in het vormen van onze zielentuin.
We kunnen dankbaar zijn voor wat op ons pad gekomen is en voor waar we nu staan.
Immers, als jij je leven bekijkt op dit moment zou je dan werkelijk willen dat het anders was gelopen? Ben je dankbaar voor wat je aan inzichten hebt opgedaan? Dan ben je als hovenier op het juiste pad.
Onze geestelijke tuin blijft aan verandering onderhevig en het blijft een dagelijkse oefening om daarin mee te bewegen en als planten te groeien richting het licht.

Marianne van den Dungen
Marianne is kunstenares en illustrator.
Haar zoektocht naar de oorsprong en achtergronden van problemen in de wereld wordt in evenwicht gebracht door onderzoek naar oosterse en westerse esoterische kennis.

Macrofoto’s ©Anne van den Dungen www.justanne.nl 

*De citaten zonder bronvermelding zijn van anonieme oorsprong.

Dit artikel is eerder gepubliceerd in Bres 316 uit 2019